Op 25 april 1895 werd door de heer W.A.Beukers toestemming gevraagd aan de Burgemeester en Wethouders een 

"Zweedse Lucifersfabriek "te mogen oprichten aan de Hoofdstraat 221, kadastraal sectie 1 no. 1171 in de gemeente Schiedam.

In het nummer van zondag en maandag 29 april 1895 van de Schiedamsche Courant werd dit verzoek ook aangekondigd en 

tevens werd de gelegenheid geboden tot het indienen van bezwaarschriften.

Om deze bezwaarschriften toe te kunnen lichten zou een vergadering worden belegd op 10 mei 1895 om twee uur in de namiddag

de aanvraag 25 april door W.A.Beukers een periode van goede voorbereiding en planning vooraf zijn gegaan , want op 30 maart 1895 kocht W.A.Beukers het pand aan de Hoofdstraat in naam van zijn moeder , de weduwe A,J.Beukers voor zesentwintighonderd-zeventig gulden. Hierbij was een recht van "vrij overpad naar de Buitenhaven". In het pand was vroeger een  de branderij

"De Walvisch"van W.C.v.d Schalk gevestigd geweest. In meerdere landen zoals Belgie, Duitsland, Zuid-Afrika, U.S.A.en

Groot-Brittannie, werd een patent aangevraagd voor de "verbeteringen ten aanzien van lucifers en de ver[pakkingen daarvoor"

In Groot -Brittannie vond de eerste registratie plaats op 27 april 1895.

De personen achter de patentenaanvraag waren Hermann en Johann Koster, fabrikant , en Willen Beukers , technoloog, beiden wonende in Schiedam.

H.J.Koster woonde eerder in Hildesheimerstraat 30 te Hannover. Van hem is bekent dat hij samen met Derk Monkhorst onder 

de naam Koster & Co. in Hannover lucifers moet hebben gemaakt aan het einde van de zeventiger jaren van de 19e eeuw.

Willem Beukers was in 1894 afgestudeerd als chemisch ingenieur in Delft. Misschien heeft een stage in een lucifersfabriek de

relatie met Koster tot stand gebracht.Geld om te investeren had hij in ruime mate. In 1892 overleed zijn vader en hij erfde vijfhonderdduizend gulden.Dit vermogen had hij verkregen via zijn branderij , waarin vanaf 1890 ook Willem deelnam

De patentaanvraag

 De patentaanvraag beschrijft het soort lucifers en de verpakking hiervan.

De lucifers werden van karton gemaakt en waren plat met een "tandvormige"kop. Er werden lagen van verschillende lengte op elkaar gelegd, zodat de koppen van de lucifers niet met elkaar in aanraking konden komen.

De lucifers werden in een strook dubbelgevouwen strokarton, dat beplakt was met een bedrukt papier, draaibaar opgeborgen.

Het strijkvlak werd aan de buitenkant aangebracht, zodat een ontbranding door aanraking van de kop met het strijkvlak niet

tot de mogelijkheden behoorde.

De tekeningen ( die de patentaanvraag vergezelden ) maken het een en ander nog meer duidelijk. Zie foto 1.

Bij de aanvraag voor toestemming tot het oprichten van de lucifersfabriek was een beschrijving van de fabricage en een plattegrond tekening bijgevoegd. De beschrijving is interessant en daarom volgt een korte inhoud hiervan.

De fabricage vond plaats op de eerste verdieping of op de zolder van het pand.Bij de lucifers werd geen witte fosfor gebruikt.  

"De karton wordt gedrenkt met een vocht, dat alles wat er mede doortrokken is, on ontbrandbaar maakt. Hij wordt daarna in stroken gesneden en de einden tandvormig geperforeerd, vervolgens met paraffine gedrenkt.

De paraffine wordt op een waterbed gesmolten bij hoogsten 50 graden Celsius en deze bewerking geschiedt dus zonder gevaar, reuk of walm. De gedrenkte stroken worden thans tussen latjes gespannen en de latjes in ramen gespannen. De geperforeerde uiteinden worden op een vlakke ijzeren plaat met rand in een brei van chemicalien

gedompeld en aldus van koppen voorzien. De ramen worden in hangers geplaatst in een droogkamer, die aan alle zijden gesloten is en door een buis met de schoorsteen in verbinding is. Deze droogkamers worden van steen opgetrokken en de vloer, deuren en zoldering met plaatijzer beslagen. Zij worden niet warmer gestookt dan 15-20

graden Celsius, wanneer de ramen waarvan boven sprake is , er in te drogen hangen. Indien de droogkamer voor het drogen van het met paraffine gedrenkte karton gebruikt wordt verwarmt men het tot 50 graden Celsius.

De vrijgekomen waterdamp ontwijkt on den schoorsteen. De gedroogde, van chemicalien voorziene stoken karton,

worden daarna ingesneden en in kaartjes geknipt, waarna zij, na hechting , ter verpakking gereed zijn: Deze lucifers

ontbranden alleen als men ze wrijft over het strijkvlak, uit chemicalien bestaande , waarin eveneens de witte phosforus geheel ontbreekt. De lucifers zijn besloten in een soort portefeuille of andere verpakking, welke bestaat uit uit beplakt strokarton  aan de buitenzijde met het strijkmengsel bestreken. De aldus gevormde pakjes worden in dozen en vervolgens in kisten verpakt verzonden. 

De aanvraag werd in behandeling genomen en politie en directeur van gemeentewerken werden geconsulteerd.De politie had, gegeven de klassering voor de fabriek in groep 3 ( onder andere gevaarlijke en ontplofbare stoffen ), geen bezwaar indien de inrichting conform het opgegeven plan zou worden ingericht. Van gemeentewerken kwam een goedkeuring indien voldaan zou worden, boven de toegezegde maatregelen aan:

Optrekken van de schoorsteen tot minimaal een halve meter boven de nok van het dak.

Binnen een afstand van een halve meter uit de stookplaats geen andere dan brandvrije materialen aanwezig te laten zijn .

Langs de buitenzijde van de achtergevel plaatsen van een brandtrap, die vanuit de werkplaats toegangkelijk moest zijn.

In het gebouw een brandkraan aan te sluiten op de stedelijke waterleiding.De slang moest een zodanige lengte hebben dat hiermee elk punt in het bedrijf kon worden bereikt.

Van de aangeschreven eigenaren en omwonenden, die waren uitgenodigd op de vergadering van 10 mei kwam niemand opdagen.Verder was geen enkel bezwaarschrift binnengekomen.

Willem Beukers beantwoorde op de vergadering  van Burgemeester en Wethouders nog enkele vragen en vertelde waar in Nederland dergelijke bedrijven werkten. Hiermee was feitelijk de goedkeuring rond.

In de goedkeuring stond echter nog een bijzondere aantekening"De inrichting in werking gebracht voor  den 24e mei 1896".

In de Schiedamse krant van Zondag 26 en Maandag  27 mei 1895 werd de goedkeuring voor de fabriek door de Burgemeester Versteeg en secretaris Vernede aangekondigd per 24 mei van dat jaar.

Het is altijd moeilijk vast te stellen wanneer daadwerkelijk de productie begon, maar op 18 augustus 1896 komt een aanvraag binnen bij Burgemeester en Wethouders om toestemming te krijgen voor plaatsing van een "volledige stoomwerking"In deze aanvraag wordt voor de eerste keer gesproken over de 

"Nederlandsche Lucifersfabriek Lumen" Verder valt op dat als  aanvragers zijn vermeld  J.Thie en F.van Giessen, wonende te 's-Gravenhage,eigenaren en H.J.Koster, technisch directeur.Het valt op dat W.a. Beukers niet meer voorkomt.Het is mogelijk dat hij vrij snel na de start van deze fabriek deze reeds verkocht heeft. 

Willem was inmiddels loco-burgemeester van Schiedam geworden. In het staatsblad is de fabriek Lumen niet verschenen. Het zal daarom ook geen Naanmloze Vennnootschap geweest zijn. Toestemming voor de plaatsing van de ketel werd verkregen 17 september 1896.

Het noodlot slaat toe

Een week na de toestemming slaat het noodlot toe. In de Schiedamsche Courant verscheen op 24 september een artikeltje waarin melding wordt  gemaakt  van een brand die in de fabriek om zes uur 's avonds uitbreekt.De fabriek staat spoedig in een vlammenzee.De autoriteiten en de brandweer weten te voorkomen dat de 

belenden percelen niet worden aangetast. Een 14-jarige jongen Soeters heeft ernstige brandwonden en de 13-jarige Looman wordt vermist. De directeur van de fabriek heeft brandwonden aan de handen. Daags na de eerste melding verscheen een meer uitgebreid verslag van de brand , waarbij de volle omvang van de brand pas naar voren kwam. De brand ontstond op de bovenverdieping aan de voorzijde van het gebouw.Daar wekte de 14-jarige Soeters.

Hij schijnt wat onvoorzichtig te werk te zijn gegaan met enige bladenlucifers, die nog geknipt moesten worden en door wrijving in brand zij geraakt"De kleding van de jongen vatte vervolgens vlam waarna hij naar een andere ruimte vluchtteen zo de brand met zich mee nam. De directeur snelde hem te hulp , hij doofde de kleding van Soeters , maar de jongen had "reeds deerlijke brandwonden aan het gelaat, handen  en borst bekomen dat men voor zijn leven vreest" Nadat de directeur Soeters langs de brandtrap naar beneden had gebracht wilde hij zich opnieuw naar de bovenverdieping begeven om de 13-jarige Antonius Johannes Looman te redden.

De directeur werd echter door het personeel tegengehouden. Men ging er van uit dat Looman ,  de vlugste van allen , zich wel in veiligheid zou hebben gebracht. 

Helaas vergiste men zich in deze , "te halftien werd het verkoolde lijk van Looman onder de puinhopen gevonden " Een dan na her verschijnen van dit artikel overleed 

ook Soeters ten gevolge van zijn brandwonden. Ondanks het feit dat Schiedam toch al vroeg industrie kende  , met name branderijen en de kaarsenfabriek Apollo.

was de brand in de lucifersfabriek waarbij twee doden te betreuren waren was de grootste catastrofe uit de industriele  geschiedenis tot dan toe.

De fabriek was totaal verwoest. In een taxatierapport wordt de waarde van de fabriek , machines en materialen geschat op respectievelijk 4500,50021 en 3500 gulden.

De geleden schade van 3000 , 4000 en 2800 gulden. Het enige wat niet verloren was gegaan was een nieuwe machine , die nog niet in bedrijf was. Op 1 december 1896

werd door de heren Thie en van Giesen een aanvraag ingediend om de gedeeltelijk afgebrande fabriek opnieuw op te bouwen. Architect Th.E.J. Kramers kreeg op 

9 december de opdracht een tekening hiervoor te maken. Het is niet duidelijk of de vergunning ooit is verleend. Tot een wederopbouw is het niet gekomen, want op

6 februari 1897 werd de fabriek verkocht aan de firma Lindeman ( drogerijen en verfwaren ) Het pand werd door deze firma omgebouwd in een "winkelhuis"met op de bovenverdieping twee woonhuizen

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 

 http://www.schooltv.nl/share/WO_NTR_427618               HOE WORDEN LUCIFERS GEMAAKT  BEKIJK HET HIER

Hoe werkt het

1 selecteer de link

2 ga naar     http://www.schooltv.nl/share/WO_NTR_427618   en klik hierop klik vervolgens op het driehoekje krijgt een filmpje te zien hoe lucifers gemaakt worden.

               Je krijgt een filmpje te zien hoe lucifers gemaakt worden.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Tekst: Ruud van Capelleveen
Auteur van Door de Nederlandse Geschiedenis en Leven in de delta

Vuurtje

Voor de uitvinding van de lucifer was het niet gemakkelijk om een vuurtje aan te steken. De Romeinen waren de eerste die een houten stokje gebruikten om een vuur te maken. Houtsplinters werden in gesmolten zwavel gedoopt. De zwavel stolde daarna. Doordat zwavel gemakkelijk ontbrandt kon nu gemakkelijker een nieuw vuur aangemaakt worden, maar het waren geen lucifers, zoals wij die kennen, want nog steeds had men een ander vuur nodig om het stokje tot ontbranding te brengen.

Wrijvingswarmte

De lucifer zoals wij die kennen maakt gebruik van wrijvingswarmte. Een stokje met een kopje van fosfor wordt langs een ruw oppervlak gestreken en ontbrandt.
In 1827 bedacht de Engelse drogist John Walker, dat vuur zuurstof nodig heeft. Hij maakte een lucifer, waarbij het kopje bestond uit lichtontvlambaar zwavel en een stof die bij verhitting zuurstof produceerde.

Veiligheidslucifer

De Zweed Gustave Pasch perfectioneerde de lucifer in 1844. Hij bedacht de zogenaamde 'veiligheidslucifer', waarbij de lucifer tot ontbranding komt door het langs de speciaal daarvoor vervaardigde zijkant van het luciferdoosje te strijken. De zijkant van het doosje bevat de fosfor, die de paraffine van het luciferkopje laat ontbranden. Bij dit soort licifers kan de lucifer kan dus alleen vlam vatten als de gebruiker de lucifer over de zijkant van het doosje strijkt

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------